Patent Savaşlarından Ne Öğreniyoruz?

Son zamanlarda özellikle bilişim sektöründe giderek hızlanan patent davaları ile firmaların birbirlerinin kuyusunu kazma döngüsü her kesimin gündemine girdi. Bu haberler kısmen doğru-kısmen yanlış bilgiler içerse de TV haberlerine de yansıyarak oturma odamıza kadar geldi. Konuyla uzaktan yakından ilgisi olmayan kişiler bile artık “patent” kelimesini sıklıkla kullanır oldu. Bunun önemli sebeplerinden biri de dünya üzerindeki akıllı telefon kullanan kişi sayısının yakın zamanda 1 milyar kişiyi bulacak olması. Dolayısıyla bu pazarda olup biten teknolojik veya hukuksal gelişmelerin dünyanın büyük çoğunluğunu ilgilendirmesi ve merak uyandırması. Patent algısının akıllı telefonlarla ne alakası var diyeceksiniz? Akıllı telefon pazarının en büyük oyuncularından Apple ve Samsung’un son aylarda birbirlerine patent davaları ile saldırmaları ve muhtemel cezaların milyar dolar seviyelerinde olması tüm medyanın gündemini uzun süre meşgul etti. (Tabi bu sektördeki savaşın diğer oyuncuları da birbirini yemeye devam ediyor.) Peki başta bu iki teknoloji devi olmak üzere firmaların patent davaları konusunda bu kadar agresif olmaları ne gibi sonuçlar doğuruyor?

Büyük firmalar yeni teknolojiler geliştirebilmek ve fikri mülkiyetlerini korumak için milyar dolarlar harcıyorlar. Ancak son zamanlarda durum öyle bir hal aldı ki ilk defa geçen sene Apple ve Google’ın patent davalarına harcağı para yaptıkları ar-ge harcamalarının üzerine çıkmış. İlk akla gelen masumca bir soru: davalara akıtılan bunca para ar-ge inovasyon çalışmalarına aktarılsaydı daha iyi olmaz mıydı? Global ekonomide marka değerinin, piyasadaki konumlanmanın ve teknolojide öncü olmanın önemi firmaların dava seçeneğini kullanmalarını zorunlu kılıyor bir anlamda. Meşhur davaya dönecek olursak, Apple kendisinin geliştirdiği patentli teknolojiyi Samsung’un herhangi bir lisans bedeli ödemeden kullanmasından dolayı dava açarak kendi prestijini korumaya çalışıyor. Bu teknolojinin ilk mucidinin kendisi olduğunu delilleriyle tüm dünyaya beyan ediyor aslında. Sonuç olarak jüri de Samsung’un Apple’ın patentlerini kopyaladığına karar verdi ve Samsung yaklaşık 1 milyar dolar cezaya mahkum oldu.

Peki bu savaşların sonucunda tüketici ne gibi zarar görüyor? Google kamu politikaları yöneticisi Pablo Chavez diyorki “Patent savaşlarının müşteriler için iyi olduğunu düşünmüyoruz. Sektör ve inovasyon için iyi olduğunu düşünmüyoruz”. Çünkü davalarda harcanan paralar veya mahkum oldukları cezalar doğrudan tüketiciye yansıyor. Yaşanan davaların tüketiciyi olumlu etkilediğini söylemek zor.

Teknik anlamda ise, bu patent kavgası bize firmaların birbirlerinin patentlerini ne ölçüde ciddiyetle ve titizlikle takip ettiklerini gösteriyor. Rakip patent analizi ve teknoloji izleme faaliyetleri ar-ge çalışanlarının neredeyse en önemli uğraşı haline gelmiş durumda. Türkiye’de de bu tür davaları görmeye başladığımızda, patent dokümanlarının teknik öneminin yanında yarattığı hukuksal avantajının da kullanılmaya başlandığını söyleyebileceğiz. Ancak davalardan yana değil, lisans anlaşmalarından yana olduğumuzu da belirtmekte fayda var.

Mustafa ÇAKIR