Yazılımda Ar-Ge

Bilişim, dünyada en hızlı büyüyen sektörlerin başında gelmektedir. Bu alanda yapılan çalışmalar ve yatırımlar ülkemizde de teşvik edilmekte ve desteklenmektedir. Yazılım alanında faaliyet gösteren firmaların Ar-Ge ve yenilik çalışmalarının ulusal ve uluslararası destek programlarından etkin şekilde faydalanılarak arttırılması hedeflenmektedir. Bu kapsamda KOSGEB, TÜBİTAK, TTGV, Kalkınma Ajansları gibi çeşitli kurumlar hibe destek programları sunmaktadır. EUREKA, EUROSTARS ve AB 7. Çerçeve Programı gibi uluslararası programlar da firmalarımıza kaynaklar sağlamaktadır.

Bilim ve Teknolojide Ar-Ge ve Yenilik

OECD çatısı altında oluşturulan “Bilim ve Teknoloji Göstergeleri Hakkında Ulusal Uzmanlar Çalışma Komitesi”, 1963 yılından beri bu konu üzerinde çalışmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda, uluslararası genel kabul görmüş bilim, teknoloji ve yenilik sistemi kavramlarını içeren Frascati, Oslo ve Canberra Kılavuzları oluşturulmuş ve zaman içerisinde geliştirilmiştir.

10 Mart 2005 tarihli Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu’nun 2005/7 sayılı Kararı ve 2005/9 sayılı Başbakanlık Genelgesi uyarınca projelerin değerlendirilmesinde OECD tarafından hazırlanmış olan Oslo ve Frascati kılavuzlarındaki Ar-Ge ve Yenilik kavram ve tanımları dikkate alınmaktadır.

Frascatı kılavuzu Araştırma ve deneysel geliştirmeyi (Ar-Ge), "insan, kültür ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bu dağarcığın yeni uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmalar" olarak tanımlamaktadır (OECD, 2002).

Osla kılavuzuna göre Yenilik, "işletme içi uygulamalarda, işyeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün (mal veya hizmet) veya süreç, yeni bir pazarlama yöntemi ya da yeni bir organizasyonel yöntemin gerçekleştirilmesidir. Bir ürün yeniliği, mevcut özellikleri veya öngörülen kullanımlarına göre yeni ya da önemli derecede iyileştirilmiş bir mal veya hizmetin ortaya konulmasıdır. Bu; teknik özelliklerde, bileşenler ve malzemelerde, birleştirilmiş yazılımda, kullanıcıya kolaylığında ve diğer işlevsel özelliklerinde önemli derecede iyileştirmeleri içermektedir" denilmektedir (OECD, 2005).

Yazılımda Ar-Ge ve Yenilik Nedir?

Yazılım sürekli gelişen doğası nedeniyle bu alanda Ar-Ge çalışmaları ile rutin değişikliklerin ayrımının yapılması diğer sektörlere göre daha zordur. Yenilik unsuru, Ar-Ge’nin diğer faaliyetlerden ayrılabilmesi için ana ölçüttür.

Bir yazılım veya alt yapının yeni bir uygulamaya ya da müşteriye uyarlanması için yapılan değişikler Ar-Ge kapsamı dışında olmakla birlikte, bir yazılımın belirli modüllerinin yeniden tasarlanması, teknolojisinin ve yapısının değiştirilmesi çalışmaları yeni bir Ar-Ge çalışması olarak değer kazanmaktadır. Bu nedenle halihazırda kullanılmakta yazılımlara katma değer katacak çalışmaları Ar-Ge faaliyetleri olarak nitelendirebiliriz.

Aynı şekilde, belirli bir konuda çözüm sağlayacak yeni yazılımların Ar-Ge değeri kazanabilmesi için uygulamanın ortaya koyacağı çözümlerin pazardaki rakip ürünlere kıyasla önemli yenilikler sunuyor olması gereklidir. Yeni süreçlerin veya yöntemlerin geliştirilmesi, teknolojik üstünlük sağlanması, uygulama ve veri alanlarında gelişmelerin uyarlanması Ar-Ge niteliğinde çalışmalardır. Ayrıca, ülkemizde üretilmemiş olan bir yazılımın yeniden geliştirilmesi yoluyla dışa bağımlılığı azaltıcı şekilde katma değer sağlayan projeler de Ar-Ge desteklerinden faydalanmaktadır.

Frascati Kılavuzu, yazılım geliştirme çalışmalarının Ar-Ge ayrımını şu şekilde belirtmektedir (OECD, 2002):

Ar-Ge Sayılabilecek Yazılım Geliştirme Çalışmaları

• Teorik bilgisayar bilimleri alanında yeni teoremler ve algoritmalar geliştiren Ar-Ge çalışmaları,
• İşletim sistemleri, programlama dilleri, veri yönetimi, iletişim yazılımları ve yazılım geliştirme araçları düzeyinde bilgi teknolojisinin geliştirilmesi,
• Internet teknolojisinin geliştirilmesi,
• Yazılımların tasarımı, geliştirilmesi, kurulumu veya korunması ile ilgili araştırmalar,
• Bilginin yakalanması, iletilmesi, depolanması, geri alınması, manipüle edilmesi veya gösterilmesi anlamında jenerik (doğurgan) yaklaşımlarda ilerlemeler sağlayan yazılım geliştirme çalışmaları,
• Bir yazılım programı veya sistemi geliştirmek için gerekli olan teknoloji bilgisindeki boşlukları doldurmayı amaçlayan deneysel geliştirme çalışmaları,
• Bilgisayar alanının uzmanlaşılmış dallarındaki yazılım araçları veya teknolojileri üzerinde gerçekleştirilen Ar-Ge (resim işleme, coğrafi veri sunumu, karakter tanımlaması, yapay zeka ve diğer alanlar).

Ar-Ge Sayılamayacak Yazılım Geliştirme Çalışmaları

• Bilinen yöntemleri ve mevcut yazılım araçları kullanılarak ticari uygulama yazılımları ve bilgi sistemleri geliştirilmesi,
• Mevcut sistemler için destek,
• Bilgisayar dillerinin dönüştürülmesi ve/veya tercüme edilmesi,
• Uygulama programlarına kullanıcı işlevselliğinin eklenmesi,
• Sistemlerin hatalardan arındırılması,
• Mevcut yazılımın uyarlanması,
• Kullanıcı dokümantasyonunun hazırlanması.

Yazılım Ar-Ge ve Yenilik Çalışmalarına Batı-BİNOM desteği

EBİLTEM, BASİFED, TÜBİTAK ve bölgenin öncü kuruluşları tarafından hayata geçirilen Batı Anadolu’da 13 ilde çalışmalarını sürdüren "Batı Anadolu Bilişim ve Elektronik Bölgesel İnovasyon Merkezi" Batı-BİNOM, bilişim ve elektronik sektörünün küresel düzeyde rekabet edebilir olması, inovasyona ilişkin fırsatların yaratılması, sektör için bölgedeki inovasyon potansiyelinin harekete geçirilmesi, firmaların Ar-Ge ve inovasyon gücünün artırılarak rekabette güçlü kılınması amacını taşımaktadır.

Merkez, 2011 yılından beri girişimci, akademisyen ve firmalarımızın yeni fikir ve projelerini kuruluşlar, akademisyenler ve uzmanları bir araya getirerek sektörün inovasyon yapma yeteneğini artıran, teknoloji işbirlikleri ve projeler ile Ar&Ge potansiyelini geliştiren, en uygun finansal desteği bularak katma değeri yüksek projelerin hayata geçirilmesini sağlamaktadır. Bu kapsamda 44 girişimci ve firmadan proje talepleri Batı-BİNOM’a iletilmiştir. Proje talepleri konu uzmanları ile eşleştirilerek değerlendirilmelerinin yapılması sağlanmış ve 32 projenin çalışmaları Merkez’in yoğun katkılarıyla başlatılmıştır. Batı-BİNOM yardımıyla finansal destek başvuruları tamamlanan 11 projeden 8’i olumlu cevap alarak desteğe hak kazanmıştır.

Ar-Ge konusunda sorularınız ve projelerinizin Ar-Ge niteliğinin en üst düzeye çıkarılarak doğru desteklerden faydalanmanız için sizleri de Batı-BİNOM’a bekliyoruz.

Reha S. ŞENTÜRK

Batı-BİNOM Proje Yöneticisi 

Kaynakça:

• Frascati Kılavuzu Araştırma ve Deneysel Geliştirme Taramaları İçin Önerilen Standart Uygulama, ISBN 975-403-352-X - © OECD 2002
• Oslo Kılavuzu Teknolojik Yenilik Verilerinin Toplanması ve Yorumlanması için Önerilen İlkeler, ISBN 975-403-362-5 - © OECD/AVRUPA BİRLİĞİ 2005